Gebroken arm in de bush

Vlak na het uitkomen van de vorige nieuwsbrief, hadden we een nachtje weg gepland in de bush, om even bij te komen van de drukte van alle dag op de base.

Na een heerlijke dag, kwam Faya begin van de avond ten val, waarbij meteen duidelijk aan de stand van haar arm te zien was, dat deze gebroken was. In plaats van een nachtje in de bush, resulteerde dit in een ritje van 3,5 uur voor Faya en Alice naar de hoofdstad Lusaka, om een foto te maken van haar arm en daarna te laten gipsen. We zijn erg trots op hoe Faya deze rit doorstaan heeft, het eerste uur was over een niet geasfalteerde weg met flink veel gaten en hobbels. En het laatste deel was, zeker met de vallende nacht, een erg gevaarlijk ritje. We zijn God dankbaar dat Faya en Alice veilig in het ziekenhuis mochten aankomen, waar Faya de benodigde zorg mocht ontvangen. Ook was dit voor ons weer een bevestiging van hoe belangrijk het is, om er als gemeenschap voor elkaar te zijn. We waren met een aantal gezinnen in de bush en direct werd ons een auto aangeboden voor de trip (een betrouwbare en net iets comfortabeler dan de onze) en was er ander echtpaar dat aanbood om te rijden, zodat Alice zich op Faya kon focusen en Gerard bij de andere drie kinderen kon blijven.

En wat een wonder hoe God voor genezing zorgt, na 6 weken gips, was er mooi nieuwe botvormig te zien en zal haar arm met verdere oefeningen weer volledig herstellen.

Bezoek

De afgelopen periode heeft voor ons ook in het teken gestaan van bezoekers. Als eerste Alice haar moeder, vervolgens een vriendin van Alice en ook Alice haar jongste broer met zijn gezin mochten op bezoek komen.  Het was heel fijn om hen deel te laten uitmaken van ons gezin en onze werkzaamheden. En daarnaast ook wat te kunnen laten zien van Gods prachtige schepping hier in Zambia.

Het was vooral bijzonder voor Alice om samen met haar moeder International Women’s day te vieren. In Zambia wordt deze dag ook echt gevierd met optochten door de straten en bijeenkomsten in bijvoorbeeld  een stadion. Dames van dezelfde organisatie dragen vaak chitenge’s van dezelfde stof. Voor de dames van OM werd de dag afgesloten met worship en een gezamenlijke maaltijd

Werkzaamheden Alice Een paar weekjes geleden is er een container vanuit de UK gearriveerd met heel veel gedoneerde hulpmiddelen voor Bethesda. De afgelopen en komende weken zal veel tijd van Alice gaan zitten in het in elkaar zetten van de hulpmiddelen, het toewijzen aan verschillende patiënten, het aanmeten en daarnaast trainen van zowel de patiëntjes, de ouders en de leerkrachten hoe om te gaan met de hulpmiddelen. Daarnaast blijven de individuele behandelingen van diverse patiënten doorgaan en staan er de komende periode weer diverse trainingen op de agenda die Alice zal geven over uiteenlopende medische onderwerpen.

Brian Een van de patienten van Alice is de 14 jarige Brian. In het verleden hebben we wel eens vaker over hem geschreven. Hij is op 9 jarige leeftijd van het 1 op het andere moment verlamd geraakt en de artsen konden geen diagnose stellen. Toen Alice na een jaar met hem in aanraking kwam en zijn verhaal hoorde, werd al snel duidelijk waar het probleem van zijn verlamming hoogstwaarschijnlijk vandaan zou komen. Alice heeft hem meegenomen naar het ziekenhuis voor specifieke testen en inderdaad er kon toen eindelijk een diagnose gesteld worden. Na het stellen van de diagnose heeft Brian medicatie gekregen om de ziekte te genezen, maar helaas was het al te lang sinds het begin van de ziekte en waren de ontstane vergroeiingen hierdoor al te erg en al te veel zenuwweefsel beschadigd, waardoor Brian menselijkerwijs nooit meer normaal zal kunnen staan of lopen. Ontzettend verdrietig, nog te meer, omdat als de diagnose een jaar eerder gesteld zou zijn geweest, de verlamming wel omkeerbaar was geweest. Brian woont samen met zijn ouders een 10 kilometer in de bush, achter de base van OM. Sinds zijn verlamming kon hij helaas niet meer naar school, terwijl dit juist zo enorm belangrijk is, zeker als je geen fysiek werk kan doen vanwege je beperking. We hebben van alles geprobeerd, diverse scholen benaderd, een rolstoel geregeld, we hebben zelfs over de optie gehad van een internaat, maar helaas lukte het om diverse redenen niet om Brian naar school te krijgen. Brian zelf was hier enorm teleurgesteld over, want vele kinderen uit zijn dorpje, kunnen wel de 10km naar school lopen en hebben daardoor een kans op een betere toekomst.  Op een gegeven moment is Brian dus zelf maar cavia’s gaan fokken en verkopen (deze worden hier gegeten), met het geld wat hij hier aan verdiende, kocht hij schoolboeken en probeerde op die manier toch aan zijn toekomstdroom te kunnen werken.

Want wat is zijn grote droom? Hij wil dominee worden, zodat hij mensen kan bereiken met het evangelie, want zoals hij zelf zegt: God heeft zoveel voor mij gedaan, ik wil Hem eren met mijn leven. Een jongen, 14 jaar, theoretisch gezien een heel moeilijk toekomstperspectief, komend uit een heel arm gezin (waarbij 1 maaltijd per dag al een worsteling is) , verlamd voor de rest van zijn leven, ondanks meerdere pogingen niet naar school kunnen gaan en dan toch in alles God willen eren, om wat Hij heeft gedaan. En hoe bijzonder om bij dit schrijven door Brian zijn verhaal te mogen getuigen van de goedheid van God, want Hij heeft voor een wonder gezorgd. Een paar weken geleden kreeg Brian het idee om te proberen te fietsen (hij heeft nog een hele kleine, maar zeer beperkte functie is zijn benen, waarvoor hij oefeningen en fysio krijgt). Enorm dankbaar dat wij een fiets gesponsord kregen vanuit Nederland en ongelooflijk maar waar, Brian kan hierop fietsen en inmiddels gaat hij (na 5 jaar!!!) Eindelijk weer naar school. God is zo ongelooflijk goed!

Homeschooling Daarnaast gaat ook de homeschooling gewoon door. De afgelopen tijd hebben we een paar interessante lessen gehad, naast de reguliere vakken. Zo hebben we een aantal ‘bushman grot tekeningen’  bezocht’. Al met al een heel avontuur, na een 3 kwartier de bush in rijden, vervolgens een heel eind wandelen door een gebied met veel slangen, en als laatste nog een stuk omhoog klimmen over rotsen, maar uiteindelijk hebben we de tekeningen gevonden. De kinderen hadden er veel plezier in om te bedenken wat de bushman duizenden jaren geleden wellicht geprobeerd hebben te vertellen met deze tekeningen.

Naast dit uitstapje, hadden we nog een bezoek van de dierenarts. Deze moest 1 van onze katten castreren en dit gebeurd op een iets andere manier dan in Nederland, namelijk gewoon op de tuintafel. Een erg interessante biologieles volgens Faya (de rest durfde toch niet meer te kijken, toen het echte werk begon)

Langzaam maar zeker werken we met Maji en Faya toe naar het einde van groep 7 en voor Roël komt het einde van groep 3 alweer in zicht. Met een klein peutertje die ernaast nog rondloopt, de patiënten die tussendoor komen en andere mensen die regelmatig aan de deur staan, is het altijd een hele uitdaging om goed geconcentreerd te werken en we zijn dan ook heel trots op hoe de kinderen het allemaal doen!

Werkzaamheden Gerard In een eerdere nieuwsbrief schreven we dat een redelijk deel van Gerard zijn tijd gaat zitten in de aansturing van veel dagelijkse activiteiteiten, onder andere van het team dat verantwoordelijk is voor onderhoud. Het draaiende houden van zaken is uiteraard erg belangrijk, maar leidt soms ook af van het werken aan langere termijn doelstellingen. Het is onder andere daarom erg fijn dat de familie Schutte inmiddels vorige maand is aangekomen. Michiel is namelijk al begonnen met het maintenance team onder zijn hoede te nemen, waardoor Gerard meer tijd heeft om aan deze doelstellingen te werken.

Een belangrijke doelstelling is het opzetten van de processen om Zambiaanse zendelingen uit te kunnen zenden naar andere landen. Het is heel Afrikaans om zoiets stap voor stap te bekijken. Vooruit plannen (met name op het gebied van financien) is niet iets wat van nature erg goed gedaan wordt. Daarnaast moet er in het proces rekening gehouden worden met veel factoren (o.a. betrokkenheid vanuit de lokale kerk en praktische zaken zoals kennis van taal en cultuur, etc). Als het gaat om het uitzenden van een enkel gezin is dit wel te doen op deze manier, maar op het moment zijn we gezegend met een tiental gezinnen/echtparen/singles die zich geroepen voelen om te gaan. Dit is iets om heel dankbaar voor te zijn, maar hierdoor ontstaat ook de noodzaak om dit proces goed te organiseren. Inmiddels zijn we zover dat we het proces op hoofdlijnen gedefinieerd hebben, we een team hebben samengesteld vanuit verschillende afdelingen die allemaal een rol hebben in de uitvoering van het proces en hebben we een lokaal iemand aan kunnen stellen die het uitzenden van zendelingen gaat leiden. Dit is een grote stap voorwaarts en we kijken er naar uit hoe God dit team gaat gebruiken om meer Zambianen uit te zenden naar landen die nog niet de hoop en liefde van Jezus Christus kennen.

Een andere belangrijke doelstelling is om een netwerk op te bouwen met partners voor de bedieningen van OM Zambia. Veel van de werkzaamheden van OM Zambia richten zich op kwetsbare mensen in de samenleving (straat- en kansarme kinderen, weduwes en andere kwetsbare vrouwen, mensen met HIV/AIDS, gehandicapten, etc). Het is juist de bedoeling om uit te reiken naar die groepen die normaal gesproken geen toegang hebben tot bijvoorbeeld educatie en zorg, e.d. waardoor zij niet financieel bij kunnen dragen. Waar mogelijk proberen we samen met de ministries te kijken naar activiteiten om zelf inkomen te genereren om minder afhankelijk te worden van giften. Dit zal voorlopig echter nog niet leiden tot volledige zelfvoorzienendheid van de ministries. Ze hebben dus partners nodig (o.a. financieel) om hun activiteiten voort kunnen zetten. Het doel van Gerard en de afdeling is om op de hoogte te blijven van het (financiele) reilen en zeilen van de ministries en waar behoeftes zijn deze te koppelen aan het netwerk van (potentiele) partners.

Op het moment heeft vooral Makwati school (een school die gerund wordt door OM in samenwerking met de overheid) het financieel erg moeilijk. De school richt zich op de meest kwetsbare kinderen uit community, waarbij 80% (half) wees is. Naast gedegen christelijk onderwijs, worden de kinderen dagelijks op school gevoed. Voor veel kinderen is dit de enige maaltijd van de dag. Helaas lijkt het er op dat het aantal maaltijden per week, of aantal kinderen op de school naar beneden zal moeten om dit programma te kunnen blijven betalen. Gerard ondersteunt en adviseert de school momenteel daarom bij het opzetten van een sponsorprogramma voor de kinderen. Het streven is om ieder kind aan een persoonlijke sponsor te koppelen om het onderwijs en voedselprogramma voor deze kinderen veilig te stellen. Mocht je geinteresseerd zijn om hier meer over te weten, neem dan vooral contact met ons op!

Verder blijft het trainen/coachen van de afdelingsleiders in Gerard zijn team op het gebied van financieel management (o.a. het tijdig aanleveren van financieel relevante informatie en het werken binnen een budget) een belangrijk aandachtspunt

Verlof

Het is inmiddels al weer 2 jaar geleden dat we als gezin in Nederland zijn geweest op verlof. Waar normaal gesproken verlof een periode zou moeten zijn waarin je persoonlijk  terugkoppeling geeft aan je achterban, de uitdagingen van “het veld” (o.a. de geestelijkse strijd) even achter je laat, tijd door kan brengen met vrienden en familie, praktische zaken kan regelen (zoals vernieuwing rijbewijs, diverse medische controles, etc) en hopelijk een beetje tot rust kan komen, stond dit laatste verlof vooral in het teken van de geboorte van Ya na en de medische zorgen in de eerste paar maanden daarna. We zijn daarom blij dat we de gelegenheid krijgen om dit jaar weer op “normaal” (hopen we) verlof te komen. We hopen midden juli aan te komen, en eind september weer terug te gaan naar Zambia. We willen tijdens deze periode graag een update geven van hoe God aan het werk is in Zambia en hoe wij daar aan bij mogen dragen. Daarnaast delen we uiteraard ook graag over hoe ons dagelijks leven er hier uit ziet. Wil je ons uitnodigen voor een presentatie, of gewoon een gesprek over bepaalde onderwerpen, laat het ons dan weten, we nemen de uitnodiging graag aan! Verder zullen we een aantal medische afspraken hebben en kijken de kinderen er erg naar uit om het nieuwe schooljaar weer echt “op” school te starten. We zijn super dankbaar dat we voor deze periode al woonruimte in Nunspeet gevonden hebben! We zijn nog wel op zoek naar een auto die we kunnen gebruiken (evt tegen een vergoeding). Gezien onze gezinssamenstelling zou een auto met minimaal 6 zitplaatsen erg handig zijn. Mocht iemand iets weten dan horen we dat graag!

Update auto In een vorige nieuwsbrief schreven we over de noodzaak om een andere auto aan te schaffen. Inmiddels hebben we ongeveer 90% van het benodigde bedrag binnen. We zijn super dankbaar voor iedereen die een bijdrage heeft gedaan!  Wil je ons helpen naar de 100%, om op deze manier mee te helpen aan de continuïteit van onze missie hier in Zambia doe dan een donatie via onze website. Alle bedragen zijn van harte welkom!

Koningsdag

Nog nooit eerder hebben we met zoveel Nederlanders samen Koningsdag mogen vieren. Met een openingsdans op het lied ZIGZag door Maji en Faya, koningsspelen, een zeepglijbaan en een bbq als afsluiter was het een zeer geslaagd Nederlands feestje!

Korte terugblik

November was een drukke en pittige maand.  Als eerste kregen we de Fam Schutte op bezoek. En iedereen die ons een beetje kent, weet dat we ontzettend houden van bezoek en hier enorm van genieten. Dit keer was het bezoek nog eens extra bijzonder, want de Fam Schutte kwam ook nog eens voor een oriëntatiereis. En een goede oriëntatie hebben ze gekregen. Niet altijd even gepland, maar zo hebben ze wel een goed beeld kunnen krijgen van hoe de dingen in Zambia kunnen lopen. Zo stonden we meteen de eerste zondag onderweg naar de kerk, midden op de drukke hoofdweg met pech stil, niet 1, niet 2, maar liefst 3 keer, tot de auto er helemaal mee ophield. Deze weg is de Great North Road, die helemaal van Zuid-, naar Noord- Afrika loopt. Jullie hebben dan wellicht wel een beeld van hoe druk het hier kan zijn. Uiteindelijk hebben een aantal vrienden ons de auto weg kunnen slepen en zijn we toch nog bij de kerkdienst aangekomen. Inmiddels was het al bijna een uur later dan dat de eigenlijke dienst zou beginnen, maar aangezien Gerard zou voorgaan, hebben we niks gemist van de dienst. Overigens is dit niet een heel bijzonder verschijnsel hier in Zambia. Het is meer regel dan uitzondering dat afspraken regelmatig pas een uur later beginnen dan gepland. We hebben enorm genoten van het bezoek, waarbij we ze veel hebben mogen laten zien van het werk dat wij als OM mogen doen.

Nadat het bezoek weer vertrokken was, hadden we alweer een andere feestelijke gebeurtenis op de agenda staan: Roël zijn 6e verjaardag!  Roël heeft een grote groep vriendjes om zich heen op de base en daarbuiten. Als ze dan allemaal bij elkaar zijn om zijn verjaardag te vieren met taart en spelletjes, maakte dat het natuurlijk tot de mooiste dag van het jaar voor hem.

Vlak na Roël zijn verjaardag werd Alice ziek en dit verslechterde binnen een aantal dagen zo erg, dat we er niet onderuit kwamen om de 3 uur durende reis naar de hoofdstad te maken voor een bezoek aan het ziekenhuis. Normaal gesproken is deze reis al niet fijn, maar flink hobbelen en schudden, 3 uur lang, als je bijna 42 graden koorts hebt, is al helemaal geen pretje.
Zoals we wel verwacht hadden, gezien de staat waarin Alice verkeerde, werd ze opgenomen in het ziekenhuis. Een spannend aantal dagen, maar gelukkig mocht ze na een aantal diagnoses en medicatie weer terug naar huis keren. We danken God enorm voor het herstel wat Hij gegeven heeft en we blijven bidden voor verder herstel, nu er een auto-immuunziekte is vastgesteld bij Alice.

Toen ook Roël in deze periode zorgelijke gezondheidsklachten ontwikkelde, gaf het ons veel rust om de mogelijkheid te hebben om een korte periode in Zuid- Afrika te verblijven, waar goede gezondheidszorg in de buurt is. Na deze korte periode van rust, mochten we in het nieuwe jaar weer starten met school en werk.

Toegegeven, het was wel weer even een drempel om de grens met Zambia over te steken. Niet alleen het gebrek aan goede gezondheidszorg was hiervan de reden, maar ook het feit dat er 12 uur per dag loadshedding was aangekondigd. Dit houdt kortweg in, dat we 12 uur per dag geen elektriciteit hebben. Dit vergt elke dag de nodige voorbereidingen, aangezien wij zonder elektriciteit, ook geen watervoorziening hebben. Gelukkig mochten we, door Gods genade toch weer gauw ons thuis voelen en een weg weten te vinden rondom het hebben van geen stroom gedurende de dag. En op die manier konden we toch de verjaardagen van Maji en Alice vieren in Januari, inclusief taart!!

Begin februari hadden we bij OM Zambia ons “Family Focus” evenement. Dit is een 3-daagse, interne OM Zambia conferentie. God en elkaar ontmoeten, team building en plannen maken/afstemmen voor het komende jaar stonden centraal tijdens deze dagen. Het werk van OM Zambia is verdeeld over 5 locaties, het is dus daarom fijn en goed om als volledig veld (ruim 200 mensen) samen te komen. Hieronder in een aantal foto’s een impressie van deze dagen:

Werkzaamheden

Allereerst leuk om te melden dat we eind vorig jaar een nieuw filmpje hebben gemaakt over de werkzaamheden die we hier mogen doen. Onder het tabblad onze werkzaamheden is deze te vinden.

Financien, uitzenden en onderhoud

Gerard houdt zich op het moment vooral bezig met de volgende zaken.
2022 was voor OM Zambia een pittig jaar op financieel gebied. Als organisatie zijn we erg afhankelijk van giften uit het Westen. Doordat de waarde van de kwacha bijna verdubbelde ten opzichte van de Euro en de Dollar, had dit een grote negatieve impact op het inkomen van OM Zambia. Voor 2023 was een sluitende begroting voor de operationele afdelingen dus best een puzzel, zeker ook omdat (financiele) planning niet echt onderdeel van de cultuur is. Uiteindelijk is er een sluitende begroting gekomen, en is het nu de uitdaging voor Gerard om het team te trainen en zorg te dragen voor naleving van het budget

Sinds twee jaar is de visie van OM Zambia gefocused op het opleiden en uitzenden van Zambiaanse zendelingen. De bedieningen die we in Zambia doen, zijn een middel voor zendelingen om praktische ervaring op te doen in een veilige omgeving. Het was voor OM Zambia een behoorlijke cultuuromslag om deze stap te maken van de focus op bedieningen in Zambia, naar het uitreiken naar de Sahel. Inmiddels zien we wel dat het vruchten afwerpt. Er zijn diverse zendelingen al uitgezonden (zowel korte termijn als lange termijn) en op het moment zijn er een tiental zendelingen (zowel singles als echtparen/gezinnen) die in het proces zitten om uitgezonden te worden. Gerard is verantwoordelijk voor de afdeling die dit proces faciliteert. Omdat het niet ons werk, maar het werk van de Heer is, hebben we afgelopen week een “muur van Jericho” gebedsweek georganiseerd. Zeven dagen lang hebben we een uur per dag gebeden voor het specifieke doel van het uitzenden van dit tiental zendelingen. Het waren inspirerende en bemoedigende sessies. We kijken met verwachting uit naar hoe God dit proces verder zal leiden.

Daarnaast is Gerard momenteel veel tijd kwijt aan het aansturen van het team dat onderhoud doet aan gebouwen en voertuigen. Naast de base (met zo’n 20 woningen, een kantorencomplex, een conferentiehal, sportvelden en slaapzalen voor studenten) heeft OM Zambia 20 appartementen in Kabwe en een aantal farmhouses op de farm naast onze base. Daarnaast bestaat het wagenpark uit een 10-tal voertuigen welke gebruikt worden door de medewerkers van de ministries en het kantoorpersoneel. Planning, budgettering, prioriteitstelling van werkzaamheden en simpelweg inkoop en het beheren van het contante geld (80% van het betalingsverkeer is contant) voor deze afdeling kost veel tijd. Daarom kijken we uit naar de familie Schutte die in April hierheen zal komen, waarbij Michiel deze werkzaamheden over zal nemen. (voor meer informatie over hun uitzending, zie http://www.missieafrika.nl)

Bethesda en begeleiding studenten

Naast dat Alice haar werkzaamheden bij Bethesda heeft, gaan nu ook Maji, Faya en Roël zo af en toe mee naar Bethesda. Ze bereiden van te voren een verhaal uit de bijbel voor, welke ze gaan uitbeelden en tegelijk voorlezen uit een kinderbijbel. Er gaat soms enige discussie aan vooraf wie welke rol mag hebben in het verhaal, maar het is een heel leerzame ervaring in het uitdenken, plannen en uitvoeren. Voor de kinderen van Bethesda is dit een manier waarop ze nog nooit het evangelie meegekregen hebben en het is mooi om te zien hoeveel ze ervan leren en genieten. Na het uitbeelden is er tijd om een knutselwerkje te maken. Roël knutselt vaak enthousiast mee en Maji en Faya zijn ontzettend goed in het helpen van alle kinderen, mochten ze hulp nodig hebben. Voor veel van deze kinderen is knutselen ook iets wat ze nog nooit gedaan hebben, alleen het vasthouden van een schaar en over een lijntje knippen is al een enorme uitdaging.

Het is mooi om zo samen het evangelie te mogen delen met de kinderen in de verschillende klassen van Bethesda. Zeker ook omdat we weten dat veel van deze kinderen nooit horen dat Jezus ook voor hen aan het kruis gestorven is en net zoveel van hen houdt, als van ieder ander. En voor onze kinderen is het een hele goede ervaring om te leren dat anders begaafd, ook begaafd is. En dat anders niet eng of raar is.

Daarnaast zijn we de afgelopen weken, naast onze normale werkzaamheden ook betrokken geweest bij het ontvangen en wegwijs maken van nieuwe deelnemers van onze REACH training welke op 20 februari is gestart. Deze training is gericht op discipelschap en het voorbereiden van zendelingen op een uitzending, met een focus op de Sahel regio. Deze editie doen er ook twee Nederlanders mee, waaronder zelfs een Nunspeter!

Vooruitblik In de komende periode hopen en bidden we voor een rustige en stabiele tijd qua gezondheid, waardoor we allebei goed in staat zijn om onze werkzaamheden voort te zetten. Daarnaast verwachten we in de komende periode een aantal bezoekers vanuit Nederland te mogen ontvangen. Het is altijd heel fijn om ons leven hier in Zambia te mogen delen met mensen vanuit Nederland. Voor een deel zijn dit persoonlijke bezoekers, maar ook een aantal mensen die voor een aantal weken naar Zambia komen voor een “short term mission trip”, met eventueel als doel een langere termijn zendingsmissie.

Fondsenwerving

Wij zijn altijd erg gezegend met God’s voorziening in onze financiele noden. We hebben echter ook geleerd, dat we deze noden in alle vrijmoedigheid bekend mogen maken, in vertrouwen dat mensen bewogen worden om ook bij te dragen aan de werkzaamheden die wij mogen doen.

Op dit moment zijn er twee zaken die we graag onder jullie aandacht brengen. 

1. Vervanging auto

Om de mensen hier te kunnen dienen en daarmee liefde en hoop te kunnen delen, is een betrouwbare auto noodzakelijk. De laatste tijd is onze huidige auto minder betrouwbaar als nodig om ons werk goed te kunnen doen, daarom is vervanging noodzakelijk.
Helaas hebben we niet voldoende financiële middelen tot onze beschikking om zelf een dergelijke investering te kunnen doen. Daarom zoeken we partners die ons hierbij financieel willen ondersteunen.

Op het moment hebben we zo’n 70% van het totale bedrag wat nodig is. Wil je op deze manier meehelpen aan de continuïteit van onze missie hier in Zambia, stuur dan een PB, of doe een donatie via onze website. Alle bedragen zijn van harte welkom!

2. Algemene maandelijkse support

We zijn dankbaar voor de vele trouwe, maandelijkse supporters. Dit is een basis en redelijk gegarandeerd inkomen voor ons. Echter ook wij hebben persoonlijk last van het valutaeffect zoals eerder beschreven, waardoor onze koopkracht in lokale valuta lager is. Dit wordt ook versterkt door de lokale inflatie.  Vooruitkijkend zien we dus, dat  extra financiele ondersteuning nodig is om continuiteit van onze missie te waarborgen. Daarom organiseert ons thuisfrontteam, op 31 maart een pubquiz om onze support aan te vullen. We willen iedereen van harte uitdagen om een team samen te stellen en zich in te schrijven!

Modderworstelen We zitten momenteel midden in het regenseizoen in Zambia. In sommige opzichten een zegen (voor de landbouw en de stuwmeren) en in andere opzichten minder fijn (de staat van de wegen wordt er niet beter op). Onlangs werd een rustige zondagavond opgeschud door vrienden die met 3 auto’s vastzaten in de modder. Hoe dit verhaal afloopt, zie je in onderstaand filmpje. Verder nog wat foto’s van hoe onze kinderen het regenseizoen ervaren

Inmiddels wonen we al weer bijna een jaar op de base van OM, zo’n 10km buiten town. De grootste zegen is om te kunnen genieten van de mooie omgeving. Daarom wandelen we dus ook graag!

Altijd al benieuwd geweest hoe eten (koken) in Zambia is? Maji, Faya en Roël laten het graag zien in dit filmpje,

Inmiddels zijn we alweer heel wat maanden verder sinds onze laatste update. Een periode die omgevlogen is en we veel meegemaakt hebben. Van een lekke band naast een luipaard, Gerard zijn rol wisseling binnen OM en spoedtripjes naar het ziekenhuis met patiënten, etc.
 
Aangezien er inmiddels al zoveel gebeurd is in 2022, willen we in deze update een aantal dingen hiervan met jullie delen.

---

Inbraak en verhuizing

Het jaar begon goed, we konden namelijk eindelijk weer bezoekers ontvangen. Alice haar moeder was de eerste dit jaar, in Januari. We hebben genoten van haar bezoek. 

De nacht echter nadat we haar op het vliegveld hebben afgezet, zijn er mensen in ons huis binnengekomen en hebben veel van onze spullen meegenomen. We zijn enorm dankbaar dat God ons die nacht gespaard heeft, aangezien wij alle 6 elders in huis lagen te slapen. 
Wij hebben na deze inbraak enorm veel steun op alle vlakken ontvangen van velen van jullie uit Nederland, wij zijn hier nog steeds dankbaar en verwonderd om.

De eerste nachten na de inbraak hebben wij een bewaker rondom ons huis gehad, dit vanwege onze eigen gemoedsrust, maar zeker ook voor de veiligheid. Het zal namelijk niet de eerste keer zijn, dat de dieven vlak achter elkaar terug komen om nog meer te halen.

Gelukkig waren wij al in het proces van rondkijken om te verhuizen en na de inbraak is dit in een stroomversnelling gekomen en zijn wij binnen een kleine maand verhuisd naar een huis op de base van OM Zambia. Een kleine 10 kilometer verderop, buiten de stad. Naast dat dit huis van meer gemakken voorzien is, zoals een keuken, een afgewerkte badkamer en nog meer van dit soort comfort wat in ons oude huis mistte, is er voor de kinderen meer ruimte om te spelen en meer kinderen in de buurt om mee te spelen.

Bijkomend voordeel is dat Gerard nu lopend naar zijn werk kan, aangezien de kantoren van OM ook op de base staan. 

Vlak na onze verhuizing hebben we Gerard zijn moeder al op bezoek mogen hebben in ons nieuwe huis. We genieten altijd enorm van het hebben van bezoekers uit Nederland.

---

Kinderen

Het afgelopen jaar hebben Maji, Faya en Roël weer erg goed hun best gedaan met school. Vanaf komend schooljaar starten de meiden met groep 7.
De afgelopen jaren heeft Roël enorm genoten van zijn tijd op de preschool, maar na de vakantie is het tijd om te starten met een nieuwe uitdaging, namelijk homeschool groep 3.

We zijn erg benieuwd hoe het zal gaan als alle 3 de oudste kinderen les gegeven moet worden en tegelijkertijd ook Yana rond (nu nog kruipt) loopt, die natuurlijk ook de nodige aandacht van Alice vraagt.

We zijn ook erg dankbaar voor het feit dat we allemaal gezond zijn. Ook met Yana gaat het erg goed.  Afgelopen Juni mochten we vieren dat ze alweer 1 jaar is geworden. Als we terugkijken naar dat kleine zieke babytje na de geboorte en we zien nu een lekkere gezonde dreumes, kunnen we alleen maar dankbaar zijn.

Inmiddels gaat het ook steeds beter tav de koemelk allergie bij Yana, Alice kan inmiddels weer volledig normaal eten en lijkt Yana hier geen last meer van te hebben door de borstvoeding. De komende tijd hopen we ook te kijken of ze zelf direct koemelk kan nemen, zonder hier een reactie op te krijgen.

---

Werkzaamheden Alice

Nu Yana groter aan het worden is en daardoor minder afhankelijk is van Alice, geeft dit meer ruimte om weer haar werkzaamheden op te pakken. Dat de nood voor gezondheidszorg hoog is, is weer gebleken uit hoe drastisch snel Alice haar werkzaamheden meer geworden zijn.
Naast haar  reguliere werkzaamheden met de kinderen bij Bethesda school, heeft zij de afgelopen maanden diverse trainingen mogen geven aan leraren van diverse scholen, ouders van kinderen en andere mensen uit de communities. De onderwerpen waar de trainingen over gaan zijn o.a. (gezonde) voeding, bewustzijn creëren en kennis vergroten rondom het hebben van een lichamelijke, dan wel geestelijke beperking en algemene gezondheidsleer.
Naast deze werkzaamheden zijn er ook mensen uit de diverse communities die Alice weten te vinden voor hulp rondom hun gezondheid, al dan niet gerelateerd aan Fysiotherapie.

Een tijdje terug is er bij een zambiaans gezinnetje, dichtbij ons wonend, een babytje veel te vroeg, met 29 weken zwangerschap geboren. Na een paar dagen waren moeder en kindje al naar huis gestuurd. Toen Alice dit hoorde is ze meteen op bezoek gegaan bij dit gezinnetje en ze trof daar een meisje van nog geen 1,5 kilo aan, zonder zuigreflex, onderkoeld en inmiddels al uitgedroogd aan. Meteen heeft Alice actie ondernomen en moeder en kind naar het ziekenhuis gebracht en in overleg met de artsen een goed behandelplan opgesteld. Gelukkig kunnen we nu melden dat het goed mag gaan met dit kleine meisje en haar moeder. Dit is 1 van de vele voorbeelden, waaruit blijkt dat goede gezondheidszorg niet vanzelfsprekend is en waarbij het soms lijkt alsof een mensenleven in andere ogen niet altijd evenveel waarde heeft.

Toen Alice op de NICU afdeling kwam, viel haar op dat de weegschaal die gebruikt moest worden voor de veel te vroeg geboren baby’tjes alleen per 100 gram weegt. Als je baby’tjes op de afdeling hebt liggen vanaf rond de 800 gram, dan brengt dit bepaalde risico’s met zich mee, als je niet accuraat kan wegen.

Het was dan ook heel bijzonder, dat we een aantal weken later een weegschaal, gedoneerd door Breinler mochten brengen naar deze afdeling.

Een ander voorbeeld is van een moeder wat op een gegeven moment in paniek met haar dochtertje op de stoep stond vroeg in de morgen.
Het kleine meisje was ernstig ziek, maar bij de kliniek waar ze geweest waren, was ze naar huis gestuurd met enkel een paracetamol. Voor Alice was duidelijk dat het meisje letterlijk doodziek was en ze is dan ook met spoed met moeder en dochtertje naar het ziekenhuis gereden. Gelukkig werd er ditmaal wel adequaat gereageerd en na overleg de beste behandeling ingezet. Helaas is het dan wel noodzaak om elke dag ook even op te volgen hoe het gaat en of de behandeling wordt uitgevoerd. Daarnaast heeft het ziekenhuis vaak geen medicatie beschikbaar, dus bestaat behandeling regelmatig alleen uit Paracetamol en eventueel een infuus voor het vochtgehalte. Daardoor gaat soms ook vaak tijd zitten in het bezoeken van diverse apotheken, op zoek naar de benodigde medicatie.  Aangezien de apotheken hier niet met elkaar in verbinding staan, is het zaak elke apotheek afzonderlijk af te gaan. Helaas komt het regelmatig voor dat ze de medicatie toch in heel Kabwe niet blijken te hebben en moet ze hiervoor zelfs naar Lusaka (op 3 uur rijden enkele reis)

Afgelopen Juli was er nog een bijzonder moment voor het team van Bethesda. Na een aantal jaren geen aparte ruimte te hebben gehad om de kinderen fysiotherapie te geven (dit moest vaak achterin het klaslokaal), werd begin Juli de fysioruimte geopend. De dag is feestelijk gevierd met verschillende activiteiten, waaronder een mars door 1 van de wijken in Kabwe, om meer bewustzijn te creëeren dat iedereen er mag zijn. En daarnaast waren er diverse activiteiten, (waaronder een worship dienst om God te danken en te loven, want alleen Hij maakt dingen mogelijk) en een lekkere lunch georganiseerd voor alle kinderen en ouders van Bethesda. De rolstoelbasketbal wedstrijd met professionele rolstoelbasketballers die werd gehouden, was een enorme bemoediging voor veel ouders en kinderen. Om te zien dat, ondanks een beperking, er ook mogelijkheden zijn.

In alles wat wij mogen doen, hopen wij bovenal te mogen getuigen van Gods grootheid en goedheid. Dat Hij oog heeft voor elk individu, wat de situatie ook is, Hij is erbij en wil kracht geven.

Werkzaamheden Gerard

Toen we in 2017 op visie trip kwamen hier in Kabwe ontmoetten we verschillende mensen die voor OM werkten. Een aantal hiervan op kantoor. Op dat moment was Gerard ervan overtuigd dat hij niet naar Zambia zou willen komen voor een kantoorbaan, dat kon hij ook wel in Nederland. In de loop der tijd heeft God hem laten zien dat werken in God’s Koninkrijk veel meer inhoudt dan alleen “frontlinie” zendingswerk, net zoals artsen zonder ziekenhuis en ondersteunend personeel beperkte medische zorg kunnen bieden. God geeft ons allemaal verschillende gaven en talenten die we allemaal op onze eigen plek in mogen zetten (1 Kor 12). Voor Gerard is dat op dit moment op een leiderschapspositie (Operations Manager) binnen OM Zambia, voornamelijk op en rondom kantoor. Hieronder in het kort een aantal zaken waar hij en zijn team zich mee bezighouden.

Leiderschapsteam OM Zambia

Vanuit zijn functie zit Gerard in het 6-koppige leiderschapsteam van OM Zambia. Onze veldleider is een Engelsman, naast hem en Gerard bestaat dit team uit nog 4 Zambianen (waaronder 2 vrouwen). Samen zijn we verantwoordelijk voor het reilen en zeilen van OM Zambia, wat bestaat uit ongeveer 220 mensen, verdeelt over 6 locaties. Kabwe is ons “hoofdkantoor”, waar naast ongeveer 30 man/vrouw kantoorpersoneel er zo’n 120 werken in de verschillende bedieningen in Kabwe. Als leiderschapsteam buigen we ons over de grotere operationele, financiële, maar ook pastorale uitdagingen waar we als organisatie regelmatig tegen aan lopen. Daarnaast geven we sturing aan de organisatie. OM Zambia is vele jaren een veld geweest die voornamelijk mensen en middelen ontving, om hier in Zambia werk te doen. Onze visie is nu juist om mensen (en ook middelen) uit te zenden naar andere landen in Afrika waar de liefde en hoop van Jezus Christus nog niet bekend is. Deze verandering van visie (van “ontvangen” naar “zenden”) vraagt veel praktische aanpassingen, maar ook een omslag van cultuur, een niet eenvoudig proces, wat veel geduld vraagt.

Financial Development

Van oudsher is OM een organisatie die draait op giften. Voor een veld als Zambia betekent dit een grote afhankelijkheid van voornamelijk Europa en Amerika. Voor Gerard en de afdeling Financial Development (FD) is het daarom belangrijk om goede contacten te onderhouden met de verschillende velden die vanuit donoren financiën beschikbaar hebben om de diverse activiteiten van OM wereldwijd te ondersteunen. Naast relatiebeheer houdt dit ook het schrijven van “proposals” over projecten die financiën nodig hebben, en rapporteren over het gebruik van ter beschikking gestelde financiën in.
Wij geloven echter dat, ondanks de beperkte huidige financiële middelen, Afrika/Zambia de potentie heeft om zelf inkomen te genereren. Voor OM Zambia is het op het moment onze doelstelling om 50% van onze kosten zelf te genereren. Dit doen we op het moment door het verhuren van een 20-tal appartementen in Kabwe, landbouw in Mkushi en Kasama, en het malen van mais in Ndola. Het is onze strategie binnen FD om meer van dit soort inkomen genererende activiteiten te initieren die, na een initiële financiële gift, voor lange termijn onze activiteiten kunnen ondersteunen. Van daar uit zijn we altijd op zoek naar nieuwe ideeën, maar ook naar mensen/organisaties die dergelijke initiatieven financieel mogelijk kunnen maken en op die manier een langdurige impact kunnen maken.

Onderhoud van voertuigen en gebouwen

Als OM Zambia zijn we gezegend met een grote infrastructuur. Zo hebben we naast de 20 appartementen in town, ook op onze base een 20-tal woningen, een grote hal voor trainingen/conferenties, diverse klaslokalen, een kantorencomplex en een slaapzaal/kamers voor gasten tijdens trainingen. Ook zijn we eigenaar van ongeveer 10 auto’s/ (mini-)bussen om onze activiteiten te ondersteunen. Deze worden onder andere gebruikt om de gehandicapte kinderen van Bethesda op te halen/weg te brengen, studenten te vervoeren tijdens outreaches, OM vrijwilligers van/naar huis en bediening te brengen, en de diverse trips richting overheidsinstanties door de afdeling PZ en Financiën mogelijk te maken (heel weinig kan hier digitaal). Dit moet uiteraard allemaal ook onderhouden worden, door het team dat onder de verantwoording van Gerard valt. Het team werkt over het algemeen erg zelfstandig, echter cultureel gezien is er vaak wel de verwachting dat de leidinggevende veel (soms gedetailleerde) beslissingen neemt. In combinatie met de vacature van “maintenance/construction manager” (teamleider van dit team), zorgt dit voor extra druk op Gerard en andere leiderschapsteam leden. Met name volgend jaar staan er diverse  bouwplannen op de agenda, dus mocht je relevante ervaring hebben en graag voor een jaar of 2 (of langer) in Zambia willen werken, neem gerust contact met Gerard op!

Uitzending van zendelingen

Als OM Zambia leiderschapsteam zijn we dankbaar dat de inspanningen om meer een “zendend” veld te worden vrucht dragen. In het afgelopen jaar hebben we 12 Zambianen uitgezonden naar het OM Schip “Logos Hope” wat op dat moment in West Africa was, is een Zambiaans gezin uitgezonden naar Niger om daar te werken met straatkinderen en trainingen te verzorgen en zijn 4 Zambianen op visie trip naar Gambia gaan. Op het moment zijn er 4 gezinnen en één vrijgezelle jongeman zich aan het voorbereiden op een vertrek naar de landen Chad, Gambia, Burkina Faso en Niger. Veel van deze landen zijn meer dan 95% Islam en is het niet toegestaan om het evangelie in het openbaar te delen (met in sommige gevallen celstraf/vervolging als gevolg voor hen die dit wel doen). Onder hen is een verpleegster, een specialist in communicatie/media, een agrariër en werkers met straatkinderen. Een klein team binnen personeelszaken is verantwoordelijk voor het organiseren van het zenden van deze mensen. Belangrijke aspecten hierbij zijn commitment van de kerk van hen die gaan (het is namelijk onze (bijbelse) visie dat de kerk degene is die de mensen uitzend, wij als OM faciliteren het proces) en de persoonlijke financiën van hen die gaan. Daarnaast is veel afstemming nodig met de organisatie/kerk in het ontvangende land ten aanzien van onder andere de werkzaamheden en huisvesting, moeten visas geregeld worden, vluchten, vaccinaties, etc. De uitdaging ligt vooral vaak bij de persoonlijke financiën, mensen hebben passie om te gaan, maar niet de financiën. Het is voor ons een blijvend gebedspunt dat God zal voorzien op dit gebied, voor hun die gehoorzaam zijn aan Zijn Opdracht.

---

Vakantie

Net als vele mensen in Nederland, hadden wij ook ‘zomer’vakantie de afgelopen 6 weken. 
De eerste weken was het nog duidelijk winter hier, maar inmiddels zijn de temperaturen opgelopen tot boven de 30.
Aan het einde van het afgelopen schooljaar hebben Maji en Faya een schoolopdracht gedaan over Mozambique en tijdens deze opdracht hebben zij een reis uitgestippeld, die wij in de eerste 3 weken van de vakantie daadwerkelijk gevolgd hebben. Het was een enorm leerzame opdracht voor de dames en voor iedereen van het gezin een hele fijne periode waarin we even weer mochten focussen op ons gezin, zonder de continue afleiding van patiënten en collega’s van OM.
 
We hebben prachtige herinneringen mogen maken, waarin een grote droom van de meiden (paardrijden op het strand van Mozambique) mocht uitkomen. In totaal hebben we 1 week heerlijk langs het strand van Mozambique mogen verblijven, voordat we richting Zimbabwe zijn gereden.

In Zimbabwe hebben we onder andere diverse wildparken bezocht. Om de kosten van onze trip wat te drukken, hebben wij veelal in onze tent geslapen. Dat dit in een wildpark toch wel anders is als langs het strand, hebben wij ondervonden, toen wij in de nacht ineens allemaal hyena’s om onze tent heen hoorden, in 1 van de laatste nachten van onze vakantie. Nadat onze held Gerard de hyena’s verjaagd had en een vuur had gemaakt om ze blijvend weg te houden, was de slaap wel geweken. Gelukkig is de enige blijvende herinnering aan dit avontuur een hap uit Yana haar stoel.

Na dit avontuur zijn wij richting de grens met Zambia gereden. Zimbabwe en Zambia worden op deze plek gescheiden door de indrukwekkende Victoria Watervallen. Wat mochten wij genieten van ook dit prachtige stuk schepping.

Helaas werden we ook hier weer met onze neus op de feiten gedrukt dat we nog steeds in Afrika zijn, want Maji heeft hier een slangenbeet opgelopen. Gelukkig geen ernstig giftige, maar genoeg om haar veel pijn te bezorgen en een aantal dagen niet kunnen lopen. We zijn erg dankbaar dat er in Livingstone een goede Zuid-Afrikaanse medische kliniek is, met zeer kundige artsen, welke de benodigde zorg kon leveren.

Zoals wellicht uit bovenstaand stuk te lezen valt, was de vakantie een reis om niet meer te vergeten, vol met gezinstijd, maar ook wel wat vermoeiend.

---

Love Africa 2022

We zouden bijna zeggen dat we moesten uitrusten van de vakantie. Maar hiervoor was geen tijd, want korte tijd na terugkomst thuis, was de Love Africa Conferentie.
Deze jaarlijkse conferentie (afgelopen 2 jaar alleen online vanwege COVID) komen er mensen uit allerlei landen bij elkaar, hier op de base, om God te prijzen en te loven en te getuigen en te worden bemoedigt door het werk dat God hier in Afrika doet. Het was fantastich om samen te komen met ruim 1000 mensen van over de hele wereld (voornamelijk vanuit Afrika). Iedere dag was er een goed georganiseerd kinderprogramma waar onze kinderen zich erg goed vermaakt hebben. Dit gaf Gerard en Alice de mogelijkheid om veel sprekers te horen, betrokken te zijn bij workshops, veel “oude” bekenden te zien en inspirerende nieuwe mensen te ontmoetten. Het centrale thema van de conferentie was “Break camp and share God’s love” (n.a.v Deut 1:7). De “call to action” (jullie hebben lang genoeg bij de berg Horeb verbleven) voor Afrika om op te staan en het land dat God gegeven heeft in bezit te nemen was voelbaar door de hele conferentie heen. Een thema wat naadloos aansluit bij waar we als OM Zambia op het moment mee bezig zijn

Voor ons persoonlijk was het daarnaast ook leuk om alle (stuk of 15 inclusief kinderen) Nederlanders even allemaal samen over de vloer te hebben en om even in het Nederlands bij te kletsen.

Inmiddels zijn we al weer 2,5 maand terug in Zambia. Het was interessant om te ervaren hoe de eerste ochtend aan het ontbijt alles direct al weer zo vertrouwd aanvoelt. Het was uiteraard ook super fijn om onze collega’s en vrienden weer te ontmoeten. 

Het kostte wel wat meer tijd om weer een dagelijks ritme te vinden. Yana vraagt uiteraard de nodige aandacht van Alice en Gerard zijn rol binnen OM is veranderd (hierover meer verderop in de nieuwsbrief) waardoor hij meer werkt vanaf de OM base, 10km van waar wij wonen. 

Inmiddels staan de kerstdagen voor de deur. Een periode waar we als Christenen dankbaar naar toe mogen leven. Waarin we mogen vieren en gedenken dat Jezus Christus naar de aarde kwam om ons het echte (eeuwige) leven te geven. Maar ook een periode waarin het contrast tussen de wereld zoals wij die kennen en de realiteit van zoveel mensen hier zo groot is. De realiteit dat december een maand is zoals iedere andere. Kerst niet in het teken staat van een kerstdiner of kado’s, maar net als iedere dag in het teken staat van overleven. Kerst zonder hoop.

We zijn blij en dankbaar dat we juist tijdens Kerst hoop en liefde mogen geven. In verschillende vormen, maar bovenal door de belofte die de komst van Jezus met zich meebrengt: Dat een ieder die in hem gelooft, niet verloren zal gaan, maar het eeuwige leven zal hebben. Zonder armoede, pijn en verdriet!

We willen iedereen heel hartelijk danken voor jullie betrokkenheid en ondersteuning het afgelopen jaar. Of het nu door middel van gebed, financieel, praktisch, of op wat voor manier dan ook is. Het is super bemoedigend voor ons om te weten dat we het niet alleen hoeven te doen. Allemaal heel hartelijk dank!

Gezegende kerstdagen allemaal!

Gerard, Alice, Maji, Faya, Roël en Yana van Asselt

---

Maji, Faya, Roël en Yana

Het was voor ons best spannend om terug te gaan naar Zambia, met name met het oog op onze kinderen. Vlak voor onze terugkeer naar Nederland verlieten verschillende bevriende gezinnen (veel van de speelkameraadjes van onze kinderen) Zambia definitief, waaronder onze ontzettend fijne buren. Onze kinderen hebben veel behoefte aan sociale contacten, we vroegen ons dus wel af of in deze behoefte voorzien kon worden.

Daarnaast hebben we met Yana een zeer uitdagende eerste paar maand in Nederland gehad. Het was voor ons erg spannend hoe het met haar zou gaan in Zambia. Met name ook gezien de staat van de gezondheidszorg hier.

Gelukkig mogen we ervaren dat God ons ook nu niet los laat en voorziet in onze behoeftes. Het gaat erg goed met alle kinderen.

Maji en Faya zijn weer volop in de homeschooling en pakken dit weer goed op. Ze hebben regelmatig contact met de klas en hebben zelfs online meegedaan met de kerstviering van school. Gelukkig weten ze zich ook samen erg goed te vermaken (tussen de zusterlijke ruzies door). 

Daarnaast gaan de oudste meiden nog altijd met veel plezier naar basketbal onder leiding van coach Paul.

Roël gaat weer 3 dagen in de week naar de pre-school en zoekt vooral veel toenadering tot een leeftijdsgenootje uit de lokale farmers community. Aangezien beide jongens qua temperament en interesses (zand en modder!) gelijkwaardig zijn, weten die zich uren te vermaken samen. Maar ook als hij alleen is weet hij altijd wel iets nieuws te verzinnen om zich bezig te houden

En uiteraard mochten we op 17 november de 5e verjaardag vieren van dit haantje in het kippenhok! 

Sowieso zijn de kinderen over het algemeen erg creatief met zichzelf vermaken. Schilderen (met waterverf) op de zijkant van het huis is natuurlijk veel leuker dan gewoon op een papiertje. En met het regenseizoen is het “blad” zo weer schoon.

Ook met Yana gaat het gelukkig erg goed. Vorige maand hebben we nog eenmaal hier in Zambia haar bloed laten testen en haar waardes waren voor het eerst echt zoals ze zouden moeten zijn. Dit was ook wel de verwachting van de Nederlandse artsen, maar het is fijn dat het ook bevestigd wordt. Inmiddels heeft Alice ook redelijk haar weg gevonden in een koemelk vrij dieet. Dit houdt dan wel in zelf plantaardige boter maken en (amandel)melk kopen die alleen in Lusaka (3 uur rijden) verkrijgbaar is. We zien wel dat Yana haar darmen nog altijd erg gevoelig zijn. Kruidig eten, of bijv. kool of ui resulteert in een erg onrustige baby de volgende dag. Maar met het volgen van het juiste dieet hebben we een erg blij en tevreden meisje.

Het kleine meisje wordt ook echt al wel “groot”. Naast dat ze inmiddels al beperkt vast voedsel eet en af en toe flink aan het omrollen is, heeft ze inmiddels ook haar eerste tandje!

December is natuurlijk een feestmaand. Niet alleen vanwege Kerst, maar ook Sinterklaas kwam zelfs in Zambia langs!

---

Liefde en hoop delen

Het blijft onwerkelijk, Kerst vieren met temperaturen van boven de 30 graden. Zo vonden we ons laatst op een hete donderdagmiddag in een van de “villages” rondom Kabwe om samen met vrienden/OM collega’s en zo’n 60 kinderen het kerstfeest te vieren. We speelden spelletjes, zongen een paar liederen, vertelden uiteraard het kerstverhaal, en mochten de kinderen uiteindelijk allemaal een set kleren mee geven naar huis (mede dankzij een fantastische donatie uit Nederland). Mooi om zo samen op deze manier liefde en hoop te delen in Jezus’ naam. 

Kerstviering

In Kabwe is over het algemeen niets te doen. Er is geen bioscoop of theater en er zijn nauwelijks of nooit evenementen. Als je iets leuks wilt doen, dan moet je het dus zelf organiseren! 

Kerstlunch

Op eerste kerstdag bijvoorbeeld organiseren wijzelf, samen met vrienden van ons een gezamenlijke kerstlunch voor ongeveer 30 personen. Iedereen neemt zelf iets te eten mee, en na het eten zullen we met zijn allen spelletjes doen. Simpel, maar (naar we verwachten) erg leuk. Wel zijn we erg dankbaar dat Corona hier minder een stempel op de feestdagen drukt dan in Nederland

Nativity play

Vorige week werd er door een paar enthousiaste mensen een “nativity play” georganiseerd. Inmiddels is het wel traditie dat dit vlak voor kerst gedaan wordt. Het kerstverhaal wordt verteld door de vertelling van het kerstverhaal, afgewisseld met liederen en kleine toneelstukjes. Ook dit jaar waren met name onze kinderen weer van de partij voor het toneelstuk, zelfs Yana (samen met Alice) had een erg bijzondere rol.

---

Van Sportslink naar OM Zambia

De eerste 3 jaren was Gerard werkzaam voor Sportslink (een bediening van OM), zowel in Zambia als in een internationale rol. Dit was een mooi seizoen, waarin we God aan het werk hebben gezien door middel van sport. Het was ook een seizoen waarin Gerard’s talenten strategisch denken en dit vervolgens vertalen naar concrete uitvoering erg van pas kwam. We hebben gezien hoe coaches hoop en liefde uit mochten delen en God’s Koninkrijk mogen zien groeien als gevolg van sport. In de loop der tijd kreeg Gerard echter een steeds sterker groeiend verlangen om meer betrokken te zijn bij de werkzaamheden van OM Zambia. Na veel gebed en ook overleg met de veldleider van OM Zambia is Gerard inmiddels begonnen als Operationeel Manager bij OM Zambia en tevens onderdeel van het leiderschapsteam.

OM Zambia bestaat uit ongeveer 220 medewerkers. Het grootste deel hiervan werkt in Kabwe, de overigen zijn verdeeld over een 5-tal “centers” verspreid over het land. Gerard is verantwoordelijk voor de operationele afdelingen zoals personeelszaken, IT, Administratie, Onderhoud van gebouwen en machines en Financial Development (FD). 

FD heeft als doel om inkomen te genereren voor de organisatie om de bedieningen uit te kunnen voeren en het mogelijk te maken om lokale zendelingen uit te zenden naar andere landen in Afrika. Zo verhuren we een 16-tal appartementen in Kabwe (buiten de woningen voor zendelingen op de base) en zijn er diverse initiativen in de centers om geld te genereren, waaronder landbouw en het verwerken van mais tot mealie meal (de grondstof voor oa Nshima, het hoofdvoedsel van de Zambianen).

Een ander belangrijk initiatief dat Gerard momenteel leidt is het installeren van een 80kW solar systeem wat de volledige OM base (inclusief een 15-tal woningen van zendelingen) kan voorzien van elektriciteit. Naast de kostenbesparing op lange termijn maakt dit ons onafhankelijk van het electriciteitsbedrijf die regelmatig geen energie leveren en is het uiteraard een milieuvriendelijke manier van elektriciteitswinning. 

De belangrijkste taak zal zijn om alle afdelingen te professionaliseren en de organisatie verder te ontwikkelen zodat OM Zambia beter ingericht is om Zambiaanse zendelingen uit te zenden naar de landen in de Sahel regio.  Een flinke uitdaging, maar een die hij met God’s leiding, met vertrouwen tegemoet ziet!

---

(Werk)Bezoek Ndola

In Ndola (4 uur rijden vanaf Kabwe) zijn ook een aantal OM’ers werkzaam, waaronder een Nederlands echtpaar.  Aangezien hij zich lokaal bezighoudt met oa financial development waren er diverse zaken voor Gerard en hem om te bespreken. Daarnaast is hij verantwoordelijk voor de dagelijkse operatie in een soort buurtcentrum in de armste wijk van Ndola. Hier staat o.a. de machine om mais te verwerken to mealie meal, worden trainingen gegeven, zijn zaaltjes beschikbaar voor vergaderingen, vind sports ministry plaats en is een voedselprogramma voor kansarme kinderen. De trainingen die gegeven worden zijn altijd een combinatie van vaardigheden (bijv. kleermakerswerk) en zakelijk inzicht om mensen de kans te geven hun eigen inkomen te verdienen.

Het team van Ndola houdt zich verder bezig met het uitreiken naar de Somali gemeenschap (moslims). Ook worden trainingen gegeven aan lokale kerken hoe zij dit werk zelf kunnen doen.

Het was erg bijzonder en mooi om hun werk te zien en hoe, ondanks zeer uitdagende situaties, het werk dat ze doen vrucht mag dragen.

---

Vooruitblik 2022

Uiteraard weten we niet wat het nieuwe jaar gaat brengen. Wel weten we dat we hier in Zambia weer goed op onze plek zitten en verwachten voorlopig nog wel even te blijven.

Gerard is net begonnen in zijn nieuwe rol en er liggen veel uitdagingen die opgepakt moet worden – de professionalisatie van de organisatie en ook het verder uitbreiden van activiteiten die inkomen genereren voor de organisatie om het werk uit te breiden en Zambianen uit te zenden als zendeling.

Alice zal blijven werken met lichamelijk en geestelijk beperkte kinderen. Onder andere bij Bethesda, maar daarnaast ook bij een vergelijkbare bediening in een andere wijk Ook zal zij trainingen gaan geven met betrekking tot ondervoeding. Daarnaast gaat uiteraard het thuisonderwijs en de zorg voor Yana door.

We merken steeds meer dat het niet alleen gaat om ons “werk”. Het verschil maken mogen we ook doen bijvoorbeeld voor onze tuin”jongen” Mapalo, die nog weinig van tuineren weet, maar die wij een baan mogen aanbieden en mogen trainen nadat zijn opa (onze vorige tuinman) redelijk plotseling overleed en de familie zonder inkomen kwam te zitten.

We mogen ook het verschil maken voor het leeftijdgenootje van Maji die in armoede opgroeid, zonder hoge verwachting voor de toekomst. We (Maji en Faya) mogen haar een fijne dag geven door even met haar te spelen en haar proberen te helpen met de was.

We mogen het verschil maken voor een lokale collega die het financieel heel zwaar heeft en alsnog zijn nichtje opneemt in zijn gezin als zijn broer overlijdt en de moeder het gezin al verlaten had voor een andere man. Door onze financiële ondersteuning kan hij haar naar school sturen. 

We mogen het verschil maken voor onze collega zendelingen en expats hier in Zambia die, net als wij, soms worstelen met de cultuurverschillen, de continue confrontatie met armoede en onnodige overlijdens door gebrek aan kennis of medisch materiaal of medicijnen. We mogen hun een luisterend oor bieden en delen in hun worsteling. Net zoals zij dat doen voor ons en voor ons het verschil maken.

We mogen het verschil maken in het leven van heel veel mensen die op ons pad komen, net zoals zij dat voor ons doen. Net als dat wij dat allemaal kunnen doen voor een ander, ongeacht waar je woont of wat voor werk je doet. Als we er voor kiezen om er voor de ander te zijn, te luisteren, lief te hebben en liefde te delen.  

We kijken uit naar het nieuwe jaar en wat God op ons pad zal brengen. Onze financiële situatie zal wel aandacht vragen; de afgelopen jaren zijn in de loop der tijd diverse supporters gestopt (we zijn dankbaar voor de support die zij gegeven hebben!) en zijn prijzen flink gestegen. Begin dit jaar zijn de elektricteitsprijzen en veel prijzen in de supermarkt met ongeveer 30% gestegen en onlangs is de bezineprijs ook met 25% verhoogd. Door een steeds zwakker wordende kwacha voelden wij dit minder in de portemonnee. Sinds enkele maanden (getriggerd door de verkiezing van een nieuwe president) is de waarde van de kwacha gestegen van ongeveer 27 kwacha/euro naar 19 kwacha/euro. Goed voor de economie omdat importeren van goederen goedkoper is geworden. Voor ons  betekent het echter dat iedere euro support die wij ontvangen geen 27 kwacha meer waard is, maar nog maar 19 kwacha. 

We mogen echter getuigen van God’s goedheid en Zijn voorziening in alles wat we nodig hebben. We hebben altijd rond kunnen komen en Hij heeft ons altijd verbaasd hoe wonderlijk de benodigde financiën zijn binnen gekomen. Hij is de beste werkgever die je maar kunt wensen, daarom mogen we ook met het volste vertrouwen het nieuwe jaar tegemoet zien!

Er is veel gebeurd de afgelopen paar maanden waar we graag over willen delen. We gaan door een pittige periode, waarin we veel strijd ervaren. Gelukkig mogen we door alles heen ook zien hoeveel zegeningen er ook op ons pad zijn gekomen!

Yana Salomé

op vrijdag 4 juni jl. is onze dochter Yana Salomé is geboren. Haar roepnaam is Yana, wat “God is genadig” betekent. Salomé staat voor “vrede”.

We zijn enorm blij en dankbaar dat ze er is en dat we in Nederland konden zijn voor de geboorte. Verderop in deze nieuwsbrief zullen we dit verder toelichten. Wel zijn er nog wat zorgen rondom haar gezondheid, wat ook invloed heeft op onze verblijfsduur in Nederland.

---

Verblijf in Nederland

In eerste instantie hadden wij onze terugvlucht naar Zambia gepland op 20 juli jl. Echter vanwege wat zorgen rondom de gezondheid van Yana (gerelateerd aan de kwaliteit van haar bloed) zal zij tot 3 maand na haar geboorte onder controle moeten blijven van een kinderarts. Vanwege de beperkte kennis en middelen in Zambia is het geen optie om deze controles daar te doen.  Met name omdat een controle aanleiding kan geven tot de noodzaak voor een bloedtransfusie. Mocht dit zo zijn, dan willen we zeker in Nederland zijn. De verwachting is dat de kwaliteit van haar bloed 3 maanden na de geboorte voldoende hersteld zal zijn om risico’s (en de noodzaak voor transfusie) uit te sluiten.

Daarnaast heeft Yana een ernstige koemelk allergie en zeer gevoelige darmpjes. Dit maakt dat ze (voornamelijk overdag) erg onrustig is, wat extra veel aandacht, energie en tijd kost, wat we uiteraard met veel liefde geven. Dit maakt wel dat we minder tijd en energie hebben om zaken te regelen rondom onze terugkeer naar Zambia. Processen zoals een rijbewijs, paspoort of een BSN nummer aanvragen kost allemaal meer tijd, papierwerk, en is vaak onduidelijk als je niet ingeschreven bent in Nederland. Ook zullen we deze keer extra goed moeten nadenken over wat voor spullen we mee moeten nemen naar Zambia (omdat veel niet verkrijgbaar is, met name rondom een baby), deze dingen kopen en inpakken. Hier kunnen we ons op dit moment nog onvoldoende op richten.

Diverse redenen dus, waardoor we besloten hebben om onze terugvlucht te herplannen naar 7 Oktober. Dit was niet een makkelijk besluit, omdat we graag onze werkzaamheden in Zambia weer voort willen zetten, maar we hebben er wel vrede over dat dit het beste is.
 
We zijn dankbaar dat we ook deze langere periode in het vakantiehuisje kunnen blijven wonen. Daarnaast heeft Gerard momenteel een tijdelijke, part time baan, waar hij ook langer kan blijven werken. Dit is erg fijn omdat het helpt om de extra kosten op te vangen die we momenteel hebben, zeker ook omdat in Zambia kosten rondom huis, auto, etc gewoon doorlopen.

---

God’s genade

De afgelopen maanden zijn een flinke rollercoaster voor ons geweest. Het voelt alsof we er nog steeds in zitten, maar we hopen en verwachten dat we langzaamaan iets meer rust krijgen, waardoor we ons weer kunnen gaan focussen op ons wonen en werken in Zambia. Het is bijzonder dat we dwars door alle strijd en onzekerheid heen bovenal God’s genade en vrede mogen ervaren. Extra bijzonder is dat dit juist de namen zijn die we onze dochter gegeven hebben. Namen die we al enkele maanden geleden bedacht hebben, zonder te weten wat allemaal zou komen.

Onze vlucht naar Nederland stond in eerste instantie gepland op 2 mei. Op 19 april testte Alice positief op Corona en werd ook meteen flink ziek van dit virus. Bijzonder omdat er op dat moment dagelijks minder dan 30 positieve testen werden geregistreerd. Een week later testte ook Gerard positief. Het leek onmogelijk om 2 weken na een eerste positieve corona test alweer negatief te testen om te kunnen vliegen, maar God’s genade was groot, en Hij voorzag hier in. Ons vertrouwen werd flink op de proef gesteld omdat we onze vlucht een keer met een paar dagen moesten verzetten, we geen speling meer hadden ten aanzien van de zwangerschapsduur in relatie tot uiterste vliegdatum, en de negatieve test resultaten pas op de ochtend van het vertrek doorkwamen.

Eenmaal in Nederland bleek bij controles dat ons toen nog ongeboren kindje, een behoorlijk risico had op ernstige bloedarmoede, met mogelijk hersenschade tot gevolg. Dit risico bestond al in de baarmoeder, maar de gevolgen konden zich ook voordoen direct en tot 3 maanden na de geboorte. Wederom mochten we God’s genade ervaren, want bij de geboorte bleek dat Yana nog geen negatieve gevolgen had ondervonden en door adequaat handelen van artsen, bleven de gevolgen ook direct na de geboorte uit. Yana staat nog altijd onder controle, maar wat haar bloedwaardes betreft gaat het redelijk goed. Ze is er nog niet, maar nog altijd hebben we goede hoop en vertrouwen dat de ernstige gevolgen uitblijven, en dat haar bloed zal herstellen. Ook voor Alice was de geboorte risicovol. Direct na de geboorte moest ze naar de OK voor een ingreep om verder bloedverlies (tot dan toe al 2 liter) te voorkomen. Het is maar de vraag of de zorg die zowel Yana als Alice ontvingen tijdens en direct na de geboorte, in Zambia beschikbaar zou zijn. We zijn God daarom extra dankbaar voor het wonder dat we in Nederland konden komen en Zijn zorg voor Alice en Yana te ervaren.

Een paar dagen na de bevalling kreeg Yana bloed in haar ontlasting. Na diverse controles konden gelukkig de meest ernstige zaken uitgesloten worden en bleek het een flinke koemelk allergie. Vanwege deze heftige reactie werd Yana vrij snel op zeer specialistische, koemelk vrije en licht verteerbare voeding gezet. Onbetaalbaar (niet vergoed) en niet in Zambia te verkrijgen. Gelukkig konden we na 3 weken de borstvoeding weer opbouwen en krijgt Yana nu weer volledig borstvoeding, waarbij Alice zich aan een strikt koemelk eiwit vrij dieet moet houden. Wel zijn Yana haar darmen nog erg gevoelig. Ze huilt heel veel, heeft te vaak dunne ontlasting en groeit niet helemaal zoals zou moeten. We zien wel een lichte verbetering ten opzichte van een aantal weken geleden, maar het blijft spannend of we op deze manier door kunnen gaan, of dat we toch terug moeten op de specialistische flesvoeding. Dit hopen we uiteraard niet, omdat het geven van deze voeding in Zambia geen optie is (grote hoeveelheden meenemen/versturen is niet toegestaan).

Ondanks de zorgen en uitdagingen rondom Yana haar gezondheid, mogen we ons erg gezegend weten in deze periode. We kunnen wonen in een kleine, maar fijne vakantiewoning, waar we ook kunnen blijven zitten tot ons vertrek. Hetzelfde geldt voor Gerard zijn tijdelijke baan. Dankzij een zeer welwillende garagehouder hebben we tijdelijk een ruime auto (7-zitter) aan kunnen schaffen. We zijn omringd door zoveel lieve, hulpvaardige mensen die ons op allerlei manieren geholpen hebben en nog steeds doen. Ook in dit alles mogen we God’s genade en Zijn liefde ervaren.

De bijbel vertelt ons in Romeinen 8, vers 28 (HTB): Eén ding weten wij: voor wie Hem liefhebben laat God alles meewerken voor hun bestwil, want Hij heeft een plan met hen.

Zelf zien we dit niet altijd, met name als we door periodes van onzekerheid, pijn en verdriet heen gaan – hoe kan dit meewerken voor je bestwil? Zelf kennen we God’s grotere plan niet waardoor dit niet altijd duidelijk wordt en we soms de waaromvragen blijven houden. Het is vaak ook zo vanzelfsprekend om je te focussen op de uitdagingen om je heen. We zijn dankbaar dat we door uitdagingen heen, vooral ook de mooie en goede dingen mogen zien. Dat we zoveel zegeningen mogen ervaren en daar ook van mogen blijven getuigen. Dat we als gezin nog dichter tot elkaar, en tot God mogen groeien. En dat is absoluut in ons eigen bestwil.

---

Dagelijks leven en hoogtepunten

Tot slot hieronder nog een aantal foto’s uit ons dagelijks leven, en een aantal hoogtepunten die we mee hebben mogen maken.

---

---

---

---

---

---

---

Na een reis van bijna exact 24 uur zijn we gisteren (maandag 3 augustus) rond 11.30 aangekomen in ons eigen huis in Nunspeet. In totaal zullen we ongeveer 2,5 maand verblijven in Nederland voor deze periode van verlof. Niet iedereen zal bekend zijn met het principe van verlof, en waarom we nu eigenlijk voor langere periode in Nederland zijn. Daarom geven we graag even uitleg!

Opladen

In de eerste plaats is het wonen en werken in een land als Zambia, in een volledig andere cultuur erg intensief. Dit komt onder andere door de dagelijkse confrontatie met de armoede, het altijd opvallen door je witte huidskleur en andere manieren van communiceren en samenwerken. We zullen ons nooit volledig kunnen identificeren met Zambianen en andersom. Doordat het niet altijd even makkelijk is, af en toe zelfs frustrerend, ontstaat soms een overdreven positief beeld over Nederland. Tijdens de verlofperiode is het goed om je even weer “normaal” te voelen, daardoor op te laden, en ook ons beeld over Nederland bij te stellen naar de realiteit. Vanwege de beperkte gezondheidszorg in Zambia, zullen we ook van de gelegenheid gebruik maken om een aantal medische “check-ups” te laten doen. Denk hierbij aan tandarts, oogarts, etc.

Relaties

Uiteraard is het daarnaast ook fijn om familie en vrienden weer te zien. Velen hebben we bijna 2 jaar niet gezien. Virtueel contact houden is relatief makkelijk, maar echt een relatie onderhouden vereist toch wat meer dan whatsappjes en (video)bellen. Hetzelfde geldt voor de kerkelijke gemeente, en iedereen die ons op diverse manieren ondersteunt. Verlof is een goede periode om terug te koppelen over wat God doet door onze handen in Zambia, samen met gebed, financiën, etc uit Nederland. Wij staan erg open om hierover te vertellen, dus als je ons wilt uitnodigen, stuur dan vooral een berichtje! We komen graag langs in de kerk, op een club of vereniging, of gewoon bij je thuis.

School

De kinderen kijken, naast het weerzien met vriendjes en vriendinnetjes, ook erg uit naar school. Wij vinden het ook belangrijk dat ze het school leven zoals we dat in Nederland kennen niet volledig ontwennen. Het is ook fijn om even na te gaan hoe ze qua niveau aansluiten bij de rest.

Financiën

In ons geval zijn ook de financiën een belangrijke reden om even in Nederland te zijn. Voor ons vertrek in 2018 hebben we de financiën voor 2 jaar geregeld. We zijn dankbaar voor iedereen die ons financieel gesteund heeft en dat velen ons maandelijks blijven steunen. Een groot deel van de financiën kwamen in de eerste periode ook vanuit eenmalige giften of acties. Om ons werk voort te kunnen zetten zullen we dit deel dus ook nu aan moeten vullen.

2 werelden

We kijken erg uit naar onze verlofperiode. Ons thuis is Nederland, maar ons hart ligt op het moment nog in Zambia. We zullen ons werk en de mensen hier dus zeker missen tijdens ons verlof. We vertrouwen God, dat Hij zal voorzien in alles wat nodig is (oa. Verlenging visum, financiën, woning voor deel Oktober) om een tweede termijn mogelijk te maken!

Lees meer, en schrijf je in, op onze 10,841 Challenge pagina

We hadden in de planning om vorige week in Nederland aan te komen voor ons verlof! Dit ging helaas niet door, maar we hopen en verwachten dat we over enkele maanden alsnog kunnen komen. We hebben inmiddels rust en vrede over onze situatie en genieten van onze tijd samen.

Het gaat dus goed met ons. Onze werkzaamheden in Zambia staan nog altijd op een laag pitje. Het internationale werk van Gerard kan nog wel doorgaan. Gerard en het team zijn momenteel bezig met het ontwikkelen van een communicatieplan, om nog beter de mooie dingen die God doet, door sport te kunnen delen. We verwachten dat dit ons gaat helpen om mensen te mobiliseren om mee te helpen, en om fundraising voor onze activiteiten te ondersteunen. Daarnaast zijn we bezig met het verder ontwikkelen van onze leiderschapstraining. Het is onze visie om in het jaar 2027 vermenigvuldiging van discipelen te zien op 500 sportvelden in “minst bereikte” bevolkingsgroepen. Training/toerusting van leiders (met gebed en discipel als speerpunt), mobilisatie van nieuwe medewerkers en financiëel zelfvoorzienend worden, zijn de belangrijkste onderdelen van onze strategie om dit te bereiken. Momenteel staan we op ongeveer 46 sportvelden, onder minst bereikte bevolkingsgroepen. Het doel is uitdagend, maar we weten dat met God niets onmogelijk is.

Vorige week hadden Maji en Faya een weekje vrij, maar verder gaat de homeschooling gewoon door. Inmiddels heeft OM de “lockdown” regels een klein beetje versoepeld, en mogen OM’ers onderling bij elkaar op bezoek. Voor Alice betekent dit ook meteen weer een aanloop van diverse patiënten.

We zijn dankbaar dat we nog altijd gezond zijn. De zorgen om Zambia blijven. Niet alleen het gezondheidssysteem, maar ook de economie is nog altijd erg fragiel. De president heeft afgelopen week aangekondigd dat de grootste economische crisis ooit verwacht wordt. Voor een land waarbij 2/3^e van de bevolking onder de armoedegrens leeft (1,90 dollar per dag), zullen de gevolgen niet te overzien zijn. Daarom worden ook hier de maatregelen versoepeld. Zorgelijk is dat op dezelfde dag 85 nieuwe Corona gevallen werden gerapporteerd. Dit is meer dan 5x zoveel dan het maximaal aantal nieuwe gevallen per dag tot dan toe. Gisteren, 12 mei, werden zelfs 174 nieuwe gevallen gemeld. Het lijkt er dus op dat het land pas echt aan het begin van de crisis staat.

We hopen en bidden dat zowel de gezondheidszorg als de economie staande zal blijven. Bidden jullie mee?