In een vorige blog schreven we al dat de maand November met name in het teken zou staan van ons settelen in Zambia. Dit is dus ook waar we vooral op dit moment mee bezig zijn. We leren de weg kennen in Kabwe, we ontmoetten mensen en starten met het opbouwen van relaties, we zijn bezig om van ons huis een thuis te maken, organiseren onze lokale telefoon nummers, bankrekening, auto verzekering, etc.

Doordat we ons hele leven hier aan het opbouwen zijn, leren we veel over het dagelijks leven hier. Op sommige vlakken is dat best anders dan in Nederland. Hieronder hebben we een aantal onderwerpen beschreven.

Community, community, community
Nederland, en een groot deel van Europa, is vaak individualistisch ingesteld. Een cultuur waarin het belangrijk is om je eigen persoonlijke behoeftes te kunnen bevredigen. Een land als Zambia is anders. Het handhaven en versterken van de onderlinge relatie is belangrijker dan persoonlijke doelen nastreven. Deze cultuur ervaren wij ook heel erg in de gemeenschap die om ons heen staat. Deze gemeenschap bestaat voor een deel uit mede-OM’ers en andere (toch veelal blanke) zendelingen/ontwikkelingswerkers. We hebben al erg veel van deze gemeenschap mogen ontvangen. Zo werd er de eerste 2 weken bijna iedere dag voor ons gekookt, is het heel normaal om gereedschap en andere spullen onderling te rouleren, is er een schema wie wanneer melk haalt bij de boer voor alle buren en bij een bezoek aan de hoofdstad Lusaka (+/- 3 uur rijden enkele reis) is de kans groot dat je ook met spullen voor een ander thuis komt. Wij zijn natuurlijk nieuw en kenden bij aankomst nog bijna niemand hier. De warme ontvangst en de zorgzaamheid van de community om ons heen draagt heel erg bij aan een zachte landing hier in Kabwe.

Water, Elektriciteit, Internet
Dingen waar we in Nederland eigenlijk niet meer over nadenken, maar als vanzelfsprekend beschouwen. Hier hebben we het ook allemaal, maar gaan we er wel een stuk bewuster mee om.
Onze voornaamste waterbron is grondwater. Via een pomp wordt dit naar een grote tank die op een toren staat gepompt. De zwaartekracht zorgt voor de druk die het water uit de kraan laat lopen. Wij hebben gelukkig een filtersysteem waardoor het water (uit 1 kraan in huis) drinkbaar is. Om het water schoon te houden moeten we wel jaarlijks de filters vervangen.

Onze persoonlijke wateropslag

Water toevoer/afvoer, filter en geiser

Elektriciteit gaat op prepaid basis. Je koopt als het ware een aantal kWh. Zeker omdat we ook een beperkt budget hebben zijn we ons veel bewuster van wat we gebruiken en of het wel nodig is. Zo hebben we bijvoorbeeld een geiser voor warm water. Het kost veel energie om deze de hele dag water warm te laten houden, terwijl je maar weinig gebruikt. Vandaar dat we deze eind van de middag aan zetten, zodra het water opgewarmd is gaan we douchen om vervolgens de geiser weer uit te zetten. Warm water voor afwassen gaat met behulp van de waterkoker. Douchen na het hardlopen ’s ochtends vroeg gaat met koud water. De vele “powercuts” waardoor we regelmatig enkele uren geen energie hebben, helpen overigens wel mee om het gebruik te beperken.
Internet is ook iets anders dan thuis. Het is een stuk langzamer, onbetrouwbaarder en niet onbeperkt. Op werkdagen tussen 6.00 en 18.00 overdag hebben we een maandelijkse data limiet van 10GB, daarbuiten is het wel onbeperkt. Laptops en ipads staan dus overdag standaard niet verbonden met Wifi, tenzij we echt iets moeten doen op internet.

Verkeer
Verkeersveiligheid is wel echt een ding hier. De wegen zijn vaak niet zo goed als we in Nederland gewend zijn en de voertuigen die er op rijden (met name vrachtwagens en bussen) zijn regelmatig in erbarmelijke staat en enorm overbeladen. Vrachtwagens waarbij de lading twee keer zo hoog is als de vrachtwagen zelf zijn geen uitzondering. Dit in combinatie met de vaak lange afstanden die mensen afleggen, met te weinig rust maakt dat er regelmatig levensgevaarlijke situaties optreden. Vaak lopen die ook niet goed af. Zo reden wij onlangs op de hoofdweg achter een 20-persoons bus onderweg naar de hoofdstad Lusaka (ongeveer 3 uur rijden). Vanaf de andere kant kwam een erg zwaar beladen vrachtwagen veel te ruim de bocht uit. De bus voor ons moest uitwijken naar de berm, waar het door deze onverwachte manoeuvre bijna omviel. Gelukkig waren ook wij op tijd afgeremd, waardoor deze situatie goed afliep. Diezelfde avond op de terugweg vanaf het vliegveld, ongeveer een half uur nadat  we de andere kant opreden kwamen we langs een ongeluk tussen een vrachtwagen en een personenauto. Gelukkig was het donker, want uit deze personenauto zal niemand levend zijn gekomen… Het is dus niet voor niets dat wij voor trips buiten Kabwe in gebed vragen om bescherming.

Een willekeurig ongeluk

Geen uitzondering qua belading

Workers
Enkele maanden geleden, toen duidelijk werd dat wij het huis van Chris en Lussna Welman zouden overnemen, vroegen zij ook aan ons of wij hun “workers”, de tuinman/klushulp/manus-van-alles Joël en hulp in de huishouding Lyness over wilde nemen. Iets waar wij niet direct ja op konden zeggen. Natuurlijk klinkt het in eerste instantie als aanlokkelijk en makkelijk, maar daar tegenover rijst ook de vraag of het wel nodig is en geen overbodige luxe. Inmiddels weten we dat het in de cultuur hier heel normaal is om hulp te hebben en wordt het niet gezien als luxe. Veel dingen, zoals eten koken, schoonmaken, boodschappen doen en overige regelzaken e.d. kost door gebrek aan de juiste middelen gewoon veel meer tijd. Daarnaast kost ook de home schooling die Alice doet enkele uren per dag extra ten opzichte van wat we gewend zijn. Door de kwaliteit van de bouwmaterialen is onderhoud/reparatie van elekriciteitsystemen, waterleidingen, riolering, etc ook ets waar veel tijd in gaat zitten. De betrouwbaarheid en kwaliteit van de “vakmensen” is over het algemeen laag, waardoor de meeste van deze taken toch bij onszelf komen te liggen. Een ander belangrijk argument om toch deze mensen in dienst te nemen is echter het welzijn van deze mensen en hun families zelf. Beiden hebben ze een gezin (Joël 4 kinderen, Lyness 5 kinderen en 3 kleinkinderen) te onderhouden en de banen liggen hier niet voor het oprapen. De kans dat zonder werk er verkeerde keuzes gemaakt worden is ruim aanwezig, waardoor we weten dat het goed is (naast dat het ook echt heel fijn is!) om deze mensen in dienst te hebben.

Beschikbaarheid van boodschappen en andere middelen
Na een maandje hier in Kabwe realiseren we ons hoe gelukkig we onszelf mogen prijzen in Nederland met winkels als de AH, LIDL, Praxis, Hema, Blokker etc in bijna elke plaats. Kabwe telt ongeveer 400.000 inwoners (geschat). Vorig jaar is er een 2^e supermarkt geopend. Nu is dit wel meteen een hele grote en luxe, maar toch zijn er regelmatig artikelen niet beschikbaar. Die bijvoorbeeld vorige week er nog wel waren of omdat ze uberhaupt niet te krijgen zijn in Zambia of extreem duur.

De meeste Zambianen halen hun spullen vooral op de lokale markten. Ook wij zullen, waar mogelijk, proberen om onze spullen op de markt of in lokale winkeltjes te halen. Ook op deze manier kunnen we hierdoor de lokale bevolking steunen.

Van niet-levensmiddelen (bijv. keuken apparatuur, meubels, gereedschap) is het assortiment in Kabwe zeer beperkt en is de prijs-kwaliteit verhouding bedroevend. Voor veel dingen is het advies: Lusaka (3 uur rijden). Vandaar dat we er voor hebben gekozen om zelf bijv. een aantal meubels te maken.

project “hoekbank” in progress

project “salontafel” in progress

Op een aantal vlakken gaan we er wel op vooruit. Melk halen we bijv. samen met een aantal anderen rechtstreeks bij de boer. Dit moeten we dan wel zelf even pasteuriseren, maar veel verser ga je het niet krijgen. Brood hebben we iedere ochtend vers, want dat bakken we ook zelf.

Meel voor een week of 3

Melk voor een halve week

Daarnaast hebben we diverse fruitbomen in onze tuin, waaronder bananen, sinaasappels, mango’s, avocado’s, bramen en aardbeienplantjes.

Veiligheid
Buiten een situatie die Alice met een bezeten man heeft meegemaakt, 2 jaar geleden toen we in het noorden van Zambia waren, hebben we ons nog geen moment onveilig gevoeld in dit land. We zijn ons er echter wel altijd van bewust dat we blanken zijn in Afrika. Een blanke huid staat hier toch al gauw voor rijkdom en macht. We zullen dus eerder een doelwit zijn voor lokale kwaadwillenden. Maar gelukkig zijn we deze dus nog niet tegen gekomen. Wel nemen we onze voorzorgsmaatregelen, ook vanwege ervaringen van andere blanken:

• Onze tuin is omringd met een 2mtr hoge stenen muur, daar boven op een “electric fence”. De poort is standaard dicht, en ’s avonds op slot.
• We hebben een dubbel alarm met allebei 4 poten. Tanya, een zwarte labrador en Toffee, een jack russel.
• ’s avonds als het donker is (+/- na zevenen) gaan we niet meer lopend over straat
• We reizen niet met teveel cash geld of dure spullen op zak, al helemaal niet zichtbaar
• In bepaalde buurten wordt afgeraden om als blanke je auto te parkeren en zelf weg te gaan. De kans bestaat dat je terug komt en je auto beschadigd is. Vervolgens wordt jou de schuld in de schoenen geschoven dat een andere auto ook beschadigd is wat kan leiden tot hele vervelende situaties. Waar we dit weten, nemen we dus een taxi.

 Onze gate

Huisdieren
In Nederland hadden we geen huisdieren. Hier hebben we 2 honden en een kat van Chris en Lussna overgenomen. Buiten dat het gezellig is en goed voor de kinderen hebben ze ook alle 3 een taak en vullen ze elkaar aan.

• Tanya is de zwarte labrador. Een hond met een enorm lief karakter en opgegroeid met (kleine) kinderen. Als er ooit een hond is die geen vlieg kwaad zal doen dan is het Tanya wel. Zambianen zijn echter erg bijgelovig en bang voor zwarte honden. Puur vanwege haar uiterlijk zorgt zij al voor veiligheid
• Toffee is de Jack Russell. Speels en eigenwijs, maar tegelijkertijd ook de echte waakhond. Toffee is erg alert, slaat aan bij het minste of geringste onbekende. Daarnaast houdt hij ons terrein schoon van wat groter ongedierte zoals bijv. ratten, mochten die zich willen laten zien en heeft hij in het verleden al eens slangen gevangen
• Pesto is de kat. Die leeft zowel binnen als buiten en houdt het huis schoon van de kleinere ongediertes (bijv. muizen)

Samen met de hond van de buurvrouw zorgen zij er dus voor dat zowel het buitenterrein als het huis veilig is voor ons allemaal.

Toffee, Tanya en ons eigen “alarm”

Pesto

Planning
Ik weet niet of er een woord is in het Bemba (lokale taal van Zambia) voor “planning”, maar als het bestaat zal het niet veel gebruikt worden. Men neemt hier veel dingen gewoon zoals ze komen. Komt het vandaag niet, dan komt het morgen wel. Een mentaliteit waar wij, als efficiënte Hollanders, nog wel eens moeite mee kunnen hebben. Deels is het echter wel te verklaren, omdat er best veel meer extra factoren zijn die een planning in de war kunnen schoppen, zoals urenlang geen elektriciteit, heftige regens in het regenseizoen (zoals wij die niet kennen), problemen met auto (of fiets), etc. Het overgrote deel is echter cultuur. Het onderhouden van een goede relatie is belangrijker dan het behalen van een doel. Een goed voorbeeld is het overschrijvingsproces van onze auto. Dit was een ingewikkeld geval, omdat deze bij de vorige eigenaar een overheidseigendom was en dit wat complicaties met zich meebracht. Inmiddels zijn we echter ruim een maand bezig en verwachten we (wederom) dat het deze week afgerond kan worden.

Insecten en ander ongedierte
Insecten en ongedierte zijn er overal en altijd. Met name veel vliegen en muggen (mogelijk met malaria), spinnen, hagedissen, slangen, termieten. Bescherming hiertegen is onderdeel van het dagelijks leven. Vanwege het warme klimaat zijn de huizen niet zo geïsoleerd als we in Nederland gewend zijn. Alle ramen en deuren zijn daarom voorzien van horren, als we ’s avonds rond of na zonsondergang buiten gaan gebruiken we insectenwerende middelen. We spuiten regelmatig in huis tegen insecten en een paar keer per jaar spuiten we rondom het huis tegen termieten.

Alle deuren en ramen zijn voorzien van zowel “burglar bars” (tralies) als horren ter bescherming
	Werk van termieten

Geloof
Nu we hier zijn merken we een sterke groei in ons geloofsleven. Veel zekerheden en dingen waarvan we weten hoe ze werken in Nederland, zijn hier weggevallen of niet van toepassing. Dat maakt je afhankelijk. En laat je ook realiseren hoeveel je in een bekende omgeving je vertrouwen stelt op je eigen kennis, ervaring en gewoontes. Natuurlijk hebben we onze levens- en reiservaring meegenomen naar Zambia, wat ons helpt, maar toch zijn we hier een stuk kwetsbaarder. Bijna niets is vanzelfsprekend. Het is mooi om juist door onze eigen kwetsbaarheid de kracht en liefde van God te ervaren. Zoals Paulus in 2 Kor 12:9 schrijft: “Daarom durf ik mij toch op mijn zwakheden te beroemen, omdat dan de kracht van Christus in mij gezien kan worden”. God is bij ons, Hij helpt ons bij alle stappen die we zetten en Hij zal ons niet loslaten. Doordat we dit nu extra beseffen, zoeken we Hem nog meer in gebed en door het lezen van de Bijbel, zowel samen als alleen. Doordat wij ons meer openstellen voor Hem, ervaren wij ook meer van Zijn liefde en kracht.

Armoede
Zodra we bij ons de poort uitrijden worden we direct geconfronteerd met armoede. Overal om ons heen is armoede. Volgens de Verenigde Naties leeft 68% van de Zambianen onder de armoedegrens. De Wereldbank hanteert als armoedegrens een inkomen van 1,25dollar per dag. Dit komt overeen met ongeveer 12,50 kwacha (lokale munteenheid). Voor de beeldvorming: Een brood kost 10 kwacha, groente op de markt kost 10 kwacha, 1kg meel kost ongeveer 9 kwacha. De verhoudingen zijn schrijnend, maar laat ons ook extra beseffen hoe gezegend wij zijn met alles wat we hebben. Iedere dag zien en ervaren wij hoe dankbaar we mogen (en moeten) zijn met onze rijkdom. Tegelijkertijd worden we iedere dag bevestigd in hoe nodig het is dat deze mensen geholpen worden. Het helpen van mensen in armoede is altijd een belangrijke drijfveer voor ons geweest om deze stap te zetten. Het is dus goed dat we hier zijn. We zullen ons de komende periode verder gaan oriënteren hoe we dit handen en voeten kunnen geven.